Uprawnienia rodziców w szkole ciągle są ograniczone, a duża część z nich ma jedynie charakter opiniodawczy. System oświaty przyznaje im jednak kilka szczegółowych kompetencji, które mogą odgrywać ważną rolę w kształtowaniu środowiska wychowawczego dzieci. Bardzo często rodzice nie wiedzą jednak o tych możliwościach, przyjmują bierną postawę, zakładając, że tylko szkoła jest odpowiedzialna za wychowanie dzieci.
Cały szereg aktów prawnych potwierdza, że rodzice są pierwszymi wychowawcami swoich dzieci. Prawo to gwarantuje zarówno Konstytucja, jak i ustawa o systemie oświaty, która stanowi, że celem systemu oświaty jest wspomaganie wychowawczej roli rodziny.
Rodzice posiadają zarówno prawa indywidualne dotyczące swojego dziecka, jak i prawa dotyczące całej społeczności szkolnej. Wśród tych pierwszych istotne znaczenie ma prawo dostępu do informacji dotyczących dziecka w zakresie nauczania, wychowania i opieki oraz o informacji o postępach dziecka, trudnościach, zachowaniu oraz uzdolnieniach. Dziecko na wniosek rodziców może rozpocząć naukę w wieku 6 lat. Na życzenie rodziców szkoła organizuje naukę religii. Rodzice mogą także zgłosić dyrektorowi rezygnację z udziału dziecka w zajęciach wiedzy o życiu seksualnym człowieka.
Ponadto, rodzice dysponują prawami, które odnoszą się do całej społeczności szkolnej i mogą być realizowane przez radę rodziców. Ustawa o systemie oświaty przyznaje radzie rodziców prawo do występowania do dyrektora i innych organów szkoły lub placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły lub placówki (art. 54 ust. 1). Przepis ten należy czytać wprost, co oznacza, że rada rodziców ma także uprawnienia w stosunku do wymienionych w nim organów zewnętrznych wobec szkoły lub placówki.
Ponadto, rada rodziców uchwala w porozumieniu z radą pedagogiczną dwa programy: wychowawczy oraz profilaktyki. Program wychowawczy szkoły obejmuje wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów. Powinien być on realizowany przez nauczycieli (art. 54 ust. 2 lit. a ustawy o systemie oświaty, dalej u.s.o.). Program profilaktyki obejmuje wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców. Jego treść musi być dostosowana do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska (art. 54 ust. 2 lit. b u.s.o.). Oba programy mogą pomóc rodzicom w zapewnieniu, że szkoła będzie działać w duchu bliskim wartościom, według których chcą oni wychowywać swoje dzieci.
Kolejne istotne uprawnienie rady rodziców odnosi się do możliwości działania w szkole organizacji społecznych. Zgodnie z art. 56 ust. 1 ustawy o systemie oświaty w szkole lub placówce mogą działać, z wyjątkiem partii i organizacji politycznych, stowarzyszenia i inne organizacje, a w szczególności organizacje harcerskie, których celem statutowym jest działalność wychowawcza albo rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej szkoły lub placówki. Ważne jest jednak to, że podjęcie działalności w szkole lub placówce przez takie stowarzyszenia lub inne organizacje wymaga uzyskania pozytywnej opinii rady rodziców. Użyty w przepisie spójnik „i” wskazuje, że decyzja przedstawicieli rodziców jest obligatoryjna na równi z opinią rady szkoły lub placówki (art. 56 ust. 2 u.s.o.). W praktyce obowiązek uzyskania zgody rodziców jest często ignorowany. Jeśli jednak w szkole organizowane są kontrowersyjne zajęcia, warto przypomnieć, że nie dzieje się to zgodnie z prawem, jeśli nie została uzyskana zgoda rady rodziców.
Świadomość i aktywne korzystanie uprawnień przysługujących w szkole rodzicom może sprawić, że środowisko szkolne będzie bliższe wartościom, w duchu których rodzice chcą wychowywać swoje dzieci. W praktyce ważna jest własna inicjatywa – nie zawsze władze szkoły zwracają się do rodziców o realizację ich uprawnień.
