Testament pozwala rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci w sposób inny niż przewidziany w ustawie. Może zostać sporządzony wyłącznie przez jednego spadkodawcę. Niedopuszczalne jest tworzenie wspólnych testamentów, np. przez małżonków. Dla jego ważności konieczne jest zachowanie jednej z form przewidzianych przepisami Kodeksu cywilnego.
Testament zwykły można sporządzić w ten sposób, że napisze się go w całości samodzielnie pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą; w formie aktu notarialnego, który zostaje sporządzony przez notariusza; poprzez złożenie oświadczenia ostatniej woli ustnie w obecności dwóch świadków wobec określonego w ustawie urzędnika.
W szczególnych okolicznościach, uzasadniających niezachowanie powyższej zwykłej formy, można sporządzić testament ustny, wojskowy lub podróżny. Spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie w obecności co najmniej trzech świadków, gdy istnieje obawa jego rychłej śmierci, albo jeżeli zachowanie formy zwykłej jest niemożliwego lub bardzo utrudnione. Treść ustnego testamentu może być stwierdzona poprzez spisanie oświadczenia spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, i podpisanie przez spadkodawcę i dwóch albo wszystkich świadków, bądź przez zgodne zeznania świadków, złożone przed sądem w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku.
Testament podróżny może być sporządzony podczas podróży na polskim statku morskim lub w samolocie, poprzez złożenie oświadczenia woli przed dowódcą lub jego zastępcą, w obecności dwóch świadków, zaś testament wojskowy – Tylko w czasie mobilizacji lub wojny, albo przebywania w niewoli.
Taki szczególny testament traci moc z upływem sześciu miesięcy od ustania okoliczności uzasadniających niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu.
Niezależnie od formy, testator może zawsze odwołać testament w całości lub w części, albo go zmienić.
Spadkodawca może w testamencie powołać do całości lub części spadku jedną lub kilka osób (krewnych, osoby niespokrewnione, poczęte dziecko, fundacje, stowarzyszenia, gminę, kościelne osoby prawne), w równych lub nierównych udziałach. Ważne jest, by spadkobierca został wskazany w sposób nie budzący wątpliwości.
Testator może w testamencie zobowiązać spadkobiercę ustawowego lub testamentowego do spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby (zapis zwykły). W testamencie notarialnym spadkodawca może także postanowić, że wskazana osoba z chwilą otwarcia spadku staje się właścicielem konkretnego składnika masy spadkowej (zapis windykacyjny).
Spadkodawca może również pozbawić swoich krewnych prawa do zachowku – wydziedziczyć ich, ale wyłącznie z powodów szczegółowo określonych w Kodeksie cywilnym.
Poza dyspozycjami majątkowymi testament może zawierać postanowienia o charakterze niemajątkowym, takie jak polecenia (np. co do sposobu pochówku) lub ustanowienie wykonawcy testamentu, czuwającego nad jego prawidłowym wykonaniem oraz sprawującego zarząd majątkiem spadkodawcy.
W celu zmniejszenia ryzyka, że testament pozostanie albo nieznany, albo też zostanie ujawniony z opóźnieniem, warto zarejestrować go w Notarialnym Rejestrze Testamentów. Możliwość ta dotyczy wyłącznie testamentów notarialnych i testamentów własnoręcznych, złożonych do depozytu u notariusza.
